“Haber şöyle geldi İşçi B’ye, o memlekette durum umutsuz. İşçi B. sordu: – Orada hiçbir işçi yaşamıyor mu?”
‘İşçi B’nin Hikâyeleri’ (Geschichten vom Arbeiter), Alman Peter Maiwald’in bir işçinin yaşam sıkıntılarını, Hitler faşizmini anlattığı şiirlerinden oluşuyor. “Siyasetle ilgilenir misiniz, /Diye sordu biri/İşçi B. cevap verdi: /İlgilenir misiniz, suyla, ekmekle?” Kıvrak zekâlı, hazırcevap ve nüktedan İşçi B, işçi kardeşlerine sömürü ilişkilerinden komşuluk sorunlarına kadar bütün güncel ve toplumsal konularda fikirler verip, okurlarını düşündürüyor.
Bu kitapta İşçi B’nin Hikayeleri var. Onun hikayeleri gerçekte bütün işçilerin hikayesidir. İşçi B. kıvrak zekalı, hazırcevap ve nüktedandır. Sınıf kardeşleri adına sömürü ilişkilerinden komşuluk sorunlarına kadar bütün güncel ve toplumsal konularda zekice fikir yürütür. Onu, tezgahı başında sınıf kardeşleriyle dünya meseleleri konuşurken, patronun izahatlarını ustaca boşa çıkarırken, bir emeklinin cenazesinde papaza laf yetiştirirken, bireyci ve burnubüyük bir yazara çatarken görebilirsiniz. Zekice buluşlarla taşı gediğine kor, kanıksadığımız gerçekleri çarpıcılaştırır, eleştiri iğnesini ustalıkla kullanır. Okurken onun bir Alman olduğunu unuturuz, sanki Türkiye’nin herhangi bir fabrikasındaki işçiyi dinler gibi oluruz. Anlattığı meseleler tanıdıktır. Ve bir daha görürüz ki, dilleri farklı olsa da işçilerin uğradıkları haksızlıklar aynıdır, duygu ve özlemleri aynı. İşçi B., hayat gibi, çetin, canlı ve neşeli bu işçi, bir emekçinin dünyanın bütün halleri hakkında fikirlerini açıklarken, okuru şaşırtır, düşündürür, güldürür.
“– Güzel günler gelmez bize,
Diyor işçi B,
Biz güzel günlere yürümedikçe!”
Diyor işçi B,
Biz güzel günlere yürümedikçe!”
Sennur Sezer,
Yılmaz Onay’ın usta kalemi, “İşçi B’nin Hikâyeleri”ni Nasrettin Hoca fıkraları kadar tanıdık kılmış. Bilinçli işçi İşçi B, dünyadaki her sorun üstüne görüş bildiriyor, yaşamın her alanındaki sömürüye kimi zaman acı acı gülümseyerek, kimi zaman iğneli bir dille durumu açıklayarak karşı çıkıyor. Bilinçli bir işçi portresini yüzyıllardır her ülkede rastlanan halk filozofu kimliği tamamlıyor: Halk bilgesi kimi zaman ‘az kişi’ye yazan ‘seçkinci yazar’ı ‘ti’ye alır: “Kibirli bir pozla: -Ben zaten az kişi için yazarım. Dedi yazarın biri. -Biliyorum, dedi İşçi B, Yayınevi patronları için yazarsınız, Değil mi?” (Yazarlık Tavrı) Kimi zaman savaştan çıkmış bir ülkenin ekonomik gelişmesini irdeler: “Holding büyük çok büyük İşçi B’nin çocuğu küçük. Çocuk soruyor: -Holding ne demek, diye. Cevap veriyor İşçi B: -Almanya’nın kaybettiği harpte Kazanan Almanlar. (1952) Desenler tamamlıyor “İşçi B’nin Hikâyeleri”, beş bölümden oluşuyor: “Günün Tarihçesi”, “İkamet”, “Özel Teşebbüs Tablosu”, “Edebiyat Söyleşisi Bitince”, “Yüreklendirme”. Şiirlere, Nurhayat Polat desenler çizmiş. Karikatür tadı olan bu desenler, şairin söylediklerinin altını çizmekle kalmıyor, yeni ekler de yapıyor. Maiwald, dünyanın her yanını yansıtan yanıtlar veriyor şiirlerinde “B’ye sordular: -Patronla işçiyi ayıran nedir? B, cevap verdi: -3700 yıl. Çünkü bir işçinin Örneğin sanayi patronlarından Flick’in Yalnızca 1969 yılında kazandığı kadar Kazanması için Üç bin yedi yüz yıl çalışması gerek. Kaldı ki, dedi B. Bu kadar ömrü yoktur İşçinin.” (Zaman Sorunu) Barışın savaşını veren, çalışması karşılığında şefinden “takdir ve teşekkür” kazanan ama bu takdir ve teşekkürle marketten aldığı öteberiyi ödemeye kalkınca karakola düşen biridir İşçi B. Belki de şairin kendisidir. Şair de söz işçisi değil mi? Ekim Devriminin öncü bahriyelilerine “Yenilgilerimizin acısını duymayan/ Sizin zaferinizin değerini/ Nereden bilsin?” diye seslenen Peter Maiwald, 1946 yılında Grötzingen’de doğmuş. Dört yıl tiyatro bilimi, Alman dili ve sosyoloji öğrenimi görmüş, ama okulu bitirmemiş. 1969’dan beri yazarlık yapıyor. Durum umutsuz mu? 1968’de Alman Komünist Partisi’ne (DKP) üye olmuş. 1984’te Düsseldorf Tartışmaları (Düsseldorfer Debatte) adıyla bir dergi yayınlamaya başlamış. Kimi kaynaklara göre bu dergi yüzünden DKP’den çıkarılmış. 1985’ten beri Düsseldorf’ta yaşıyor. İşçi B’nin Hikâyeleri’nin Almanca adı “Geschichten vom Arbeiter.” Bu kitapta atasözü gibi dilinize dolanacak nice dize var. Ben umutsuz günlerde anımsamamız gereken birini yazmak istiyorum: “Haber şöyle geldi İşçi B’ye O memlekette Durum umutsuz. İşçi B. sordu: – Orada Hiçbir işçi yaşamıyor mu?
Kitabın Künyesi
İşçi B’nin Hikayeleri
Peter Maiwald
Çeviri : Yılmaz Onay
Evrensel Basım Yayın
İstanbul, 2004, 1. Basım